Waarom IJsland niet in het nieuws komt

Foto: dealbreaker.com

We horen tegenwoordig niets meer over IJsland. Mensen kunnen zich misschien vaag herinneren dat het land aan het begin van de financiële crisis in 2008 failliet ging. Het kleine Euroland werd daarna vergeten. Nu het ene Europese land na het andere in problemen dreigt te komen, is het laatste wat de mensen die de baas spelen in de wereld willen, dat IJsland een voorbeeldpositie inneemt. Waarom?

IJsland was na 5 jaren van neoliberale politiek een van de rijkste naties ter wereld geworden. Het heeft 320.000 inwoners en geen leger. In 2003 waren alle banken geprivatiseerd. De banken probeerden buitenlandse investeerders te lokken door relatief hoge rente aan te bieden voor spaargeld. Door het online bankieren waren er nauwelijks kosten. 
IceSave was de handelsnaam waaronder een grote bank in IJsland, Landsbanki, op de Nederlandse en Engelse markt actief was. IceSave beloofde spaarders meer dan 5% rente op hun spaargeld (in Nederland 4%).

Naarmate de investeringen toenamen, groeide ook de schuld aan het buitenland. In 2003 was de schuld 200 maal zo groot als het Bruto Nationaal Product van IJsland. In 2007 900 procent. De globale financiële crisis in 2008 was de genadeslag. Drie banken: Landsbanki, Kapthing en Glitnir vielen om en werden vervolgens genationaliseerd. De Kroner verloor 85% van zijn waarde. Eind 2008 werd het land bankroet verklaard.

Tegenovergesteld aan wat verwacht mocht worden had de crisis als eindresultaat dat de IJslanders hun soevereiniteit terugvonden. Een democratisch en hard bevochten proces zorgt voor een nieuwe constitutie. Maar niet voordat ze veel pijn hadden geleden.

Geir Haarde, de premier van de sociaal democratische coalitieregering, onderhandelde voor een lening van 2.100.000 dollars. De Scandinavische landen leenden IJsland nog eens 2.500.000. De IMF en de Europese Unie boden aan de lening over te nemen, omdat IJsland de Hollandse en Engelse spaarders moest terugbetalen.

Burgerlijke protesten volgden, de regering moest zelfs aftreden. Na vervroegde verkiezingen kwam in 2009 een linkse regering aan de macht.  Deze regering wilde toestemmen met het terugbetalen van 3.500.000. Dat betekende voor iedere inwoner van IJsland een somma van € 100 per maand, 15 jarenlang, tegen een rente van 5,5%. Terwijl de schuld in eerste instantie was veroorzaakt door privé partijen aan andere privé personen.

Hierna gebeurde iets bijzonders. Het gevoel dat burgers moesten boeten voor de fouten van financiële monopolisten, dat een heel land belasting moest dokken voor privé schulden, zorgde voor een transformatie van de relatie tussen politieke instituten en burgers. De politici kozen de kant van de burgers. De nieuwe premier Olafur Ragnar Grimsson weigerde de wet te tekenen, dat de burgers van IJsland verantwoordelijk zou maken voor het terugbetalen van de schulden van private bankiers. Hij hield een referendum.

Natuurlijk voerde de internationale gemeenschap de druk op IJsland op. Er werd hen verteld dat als ze weigerden de voorwaarden te aanvaarden, IJsland het Cuba van het Noorden zou woorden. In het referendum van maart 2010 stemde 93% tegen het terugbetalen van de schuld. Het IMF bevroor onmiddellijk hun lening. Maar de woedende burgers gaven niet toe. De regering van IJsland pakte de ware schuldigen van de crisis aan met rechtszaken. Via Interpol werd een internationaal arrestatiebevel uitgevaardigd tegen  ex-president van Kaupthing, Sigurdur Einarsson en andere bankiers, die het land waren ontvlucht.

De burgers van IJsland gingen verder. Een nieuwe constitutie wordt geschreven. Een grondwet waardoor de overdreven macht van internationale financiers met virtuele geldstromen nooit meer mogelijk zal zijn.

Vijfentwintig onafhankelijke burgers werden uitgekozen. Het wordt geschreven op het internet. Iedereen kan het document in wording lezen en suggesties sturen. Het document zal ter goedkeuring naar het parlement worden gestuurd na de volgende verkiezingen. 

IJsland is zich aan het herstellen, op een manier die niet te voorzien was. Dit blijkt door de opmerkingen van de nieuwe directeur van het Internationaal Monetair Fonds Christine Lagarde aan Fareed Zakaria. De mensen van Griekenland wordt nu verteld dat privatisering van hun publieke sector de enige oplossing is. Dat Italië, Spanje en Portugal hetzelfde zal gebeuren.

Ze moeten hun blik richten op IJsland. Als klein land weigeren te buigen voor buitenlandse belangen. Duidelijk maken dat ze een soeverein land zijn.
Daarom komt IJsland niet langer in het nieuws.

Bron: Deena Stryker
www.margotbworldnews.com

Vertaald door ‘t Vertalerscollectief van Wij worden wakker